تعریف استرس :

استرس احساسی است که زمانی به شما دست می‌دهد، که فشار بیشتر از آنچه شما به آن عادت داشته‌اید برشما وارد شود. زمانیکه شما دچار استرس می‌شوید، بدن شروع به ترشح هورمون‌هایی می‌کند که سرعت تپش قلب را بالا برده، تنفس شما را سریع‌تر کرده و میزان انرژی بیشتری به شما می‌دهد. بعضی از انواع استرس عادی و حتی مفید بوده و بدون آن شما انگیزه‌ای برای فعالیت ندارید. بعضی ها معتقدند این نوع استرس به انسان کمک کرده و زندگی بدون آن بی معناست. اما اگر استرس بیشتر از توان جسمی و روحی ما باشد و زندگی مارا تحت تاثیر قراردهد، استرس بد یا کاهنده نامیده می‌شود.

اگر استرس زیاد برای شما اتفاق بیافتد یا مدت آن طولانی باشد، این نوع استرس می‌تواند از انواع استرس بد باشد. این نوع استرس می‌تواند با سردرد، ناراحتی معده و مشکل در خوابیدن، همراه باشد. همچنین این نوع استرس می‌تواند سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف کرده و مبارزه با بیماری‌ها را برای شما سخت نماید. بعلاوه اگر شما هم اکنون به بیماری و یا مشکلی مبتلا هستید ممکن است استرس آن را بدتر نماید. استرس می‌تواند شما را حساس، ناراحت و یا حتی افسرده کند.

تاثیرات استرس بر شما

استرس می‌تواند بدن شما، افکارتان، احساساتتان و یا حتی رفتارتان را تحت تاثیر قرار دهد. آشنایی با نشانه‌ها و علایم استرس می‌تواند به شما در کنترل استرس کمک نماید. استرس بررسی و کنترل نشده می‌تواند باعث ابتلا به انواع بیماری از قبیل فشارخون بالا، بیماری های قلبی، چاقی یا دیابت شود. نشانه‌های معمول استرس شامل:

• افزایش فشارخون
• مشکلات تنفسی یا تند نفس کشیدن
• کندشدن عملکرد دستگاه گوارش
• افزایش ضربان قلب
• ضعف سیستم ایمنی بدن

جدول کاملی از تاثیرات استرس بر بدن در زیر آورده شده است:

عامل استرس یا تنش زا چیست؟

عامل استرس یا تنش زا، عاملی است که می‌تواند بعنوان محرک عمل کرده و باعث ابتلای شما به استرس شود. استرس احساس تحت فشار بودن است، درحالیکه تنش زا عاملی است که در ما باعث بوجود آمدن استرس می‌شود و در محیط زندگی ما قرار دارد. بعنوان مثال صداها، افراد ناخوشایند و کسانیکه از آنها بدمان می‌آید، افزایش سرعت ماشین یا حتی بیرون رفتن از خانه همه می‌توانند، تنش زا باشند. عموما(همیشه نه) هرچه بیشتر ما با عامل استرس یا تنش زا مواجه شویم، بیشتر احساس استرس می‌نماییم.

واکنش بجنگ یا دررو چیست؟

بخشی از واکنش ما در برابر استرس جسمی بوده و بر وضعیت جسمانی ما تاثیر می‌گذارد. زمانیکه ما با یک تهدید یا خطر مواجه می‌شویم، بدنمان موادی را آزاد می‌کند که به ما قدرت محافظت (حالا یا فرار با بیشترین سرعت و یا مبارزه با بیشترین توان) از خودمان را می‌دهد. بعنوان مثال هنگامی‌که شما در خانه هستید و زلزله رخ می‌دهد، با بیشتر شدن سطح این مواد شیمیایی بدن شما سریعتر از همیشه عمل کرده و شما می‌توانید با سریعتر بیرون رفتن و یا بیرون بردن خانواده‌تان، جان خود و خانواده‌تان را نجات دهید.

بجنگ یا دررو واکنش سیستم عصبی بدن ما به یک واقعه استرس زا است. در این واکنش بدن ما مواد شیمیایی کورتیزول، آدرنالین و نورآدرنالین بیشتری تولید کرده که باعث افزایش ضربان قلب، محمک شدن ماهیچه ها، عرق کردن و افزایش سطح هوشیاری شده و همه این‌ها به ما برای محافظت از خودمان در موقعیت های خطرناک کمک می‌کند. در زمان واکنش بجنگ یا دررو سایر عملکرد‌های بدن که در آن لحظه مورد نیاز نیستند، کاهش فعالیت داده(مانند سیستم ایمنی یا دستگاه گوارش) و همه منابع بدن برروی عملکردهای مورد نیاز همچون افزایش سرعت تنفس، جریان خون، هوشیاری و قدرت ماهیچه‌ها متمرکز می‌شوند.

دلایل استرس چیست؟

همه ما بشکلی متفاوت به موقعیت های استرس زا واکنش نشان می‌دهیم. چیزی که برای ما استرس زاست ممکن است برای فرد دیگری عادی باشد. تقریبا هرچیزی می‌تواند باعث استرس شود و استرس محرک‌های متفاوتی دارد. برای بعضی از افراد و بعضی اوقات فقط فکر کردن به یک واقعه می‌تواند استرس زا باشد.معمول ترین دلایل ابتلا به استرس شامل:

• داغداری و از دست دادن عزیزان
• مشکلات خانوادگی
• مشکلات اقتصادی
• بیماری ها
• مشکلات شغلی
• کمبود وقت
• انتقال از یک خانه به خانه دیگر(خانه کشی)
• مشکلات ارتباطی(ازجمله طلاق)

سایر موارد زیر هم می‌توانند از دلایل ابتلا به استرس باشند:

• سقط جنین
• پدر و یا مادر شدن
• درگیری در محل کار
• رانندگی در روزهای پرترافیک
• ترس یا انجام جرم
• از دست دادن شغل
• همسایه‌های پرسروصدا
• شلوغی و جمعیت زیاد
• آلودگی
• بارداری
• بازنشستگی
• سروصدای زیاد
• بلاتکلیفی (انتظار جواب آزمایش، کنکور، امتحان، مصاحبه شغلی و …)

البته اینکه افراد بدون هیچ دلیلی احساس استرس نمایند هم ممکن است. احساس ناامیدی، اضطراب و افسردگی می‌تواند باعث ایجاد استرس ر بعضی از افراد شود.

چگونگی زندگی با استرس

سه روش اصلی برای مقابله و درمان استرس وجود دارد، که شامل کمک به خود، مدیریت خود و دارو می‌شود.

روش کمک به خود در درمان استرس

• ورزش- فعالیت جسمی و ورزش اثرات مفید برروی سلامت روانی و جسمی افراد دارد. برای خیلی از افراد ورزش بهترین و موثرترین روش برخورد و مقابله با استرس است.
• تقسیم وظایف- سعی کنید مسئولیت‌ها و وظایف خود در کار را بادیگران تقسیم کنید، بدین شکل کم‌تر دچار استرس شدید می‌شوید.
• ابراز وجود- به هرچیزی که می‌شنوید بله نگویید، اگر کاری را نمی‌توانید انجام دهید و یا انجام دادنش وظیفه شما نیست، سعی کنید دنبال راههایی برای انجام ندادنش بگردید.
• الکل و موادمخدر- مواد مخدر و الکل به شما در مدیریت استرس کمک نمی‌کند، شروع به ترک مصرف آنها نمایید.
• کافئین- اگر مصرف مواد کافئین دار در شما بالا است، مصرفتان را کاهش دهید.
• تغذیه- روزانه مقدار زیادی میوه و سبزیجات بخورید و مطمئن شوید از یم رژیم غذایی سالم و مناسب استفاده می‌کنید.
• وقت- از اینکه روزانه وقتی را برای خودتان به تنهایی کنارگذاشته‌اید اطمینان حاصل کنید. در آن زمان کارهایی که علاقه دارید انجام دهید.
• نفس کشیدن- چندین تکنیک مختلف تنفس برای آرام کردن بدن وجود دارد. سعی کنید از این تکنیک ها استفاده کنید.
• صحبت کردن- با خانواده، دوستا، همکاران و رئیستان صحبت کرده و ناراحتی و نگرانیهایتان را با آنها درمیان گذارید.
• به متخصص مراجعه نمایید- اگر استرس زندگی و رفتار شما را تحت تاثیر قرارداده، به پزشک مراجعه کنید. استرس تشدید شده و طولانی مدت اثرات بدی بر سلامتی جسمی و ذهنی شما دارد.
• از تکنیک های آرام بخش استفاده نمایید(ریلکس کننده)- مدیتیشن، ماساژ یا یوگا می‌توانند به افراد در کنترل استرس کمک نمایند.
• عبادت- عبادت و راز و نیاز با پروردگار تاثیر چشم گیری بر سلامتی شما می‌گذارد. ارتباط با خدا می‌تواند بهترین درمان استرس باشد.
• تمرکزتان بر حال باشد- بگذشته فکر نکنید و سعی به گشتن شوخی و طنز در زندگی نمایید. خنده می‌تواند یکی از بهترین درمان‌های استرس باشد.

روش مدیریت استرس برای درمان استرس

مدیریت استرس می‌تواند به بدن شما منبع استرس‌زا برای خود را کنترل و یا حتی حذف کنید، دید شما نسبت به یک واقعه استرس‌زا را عوض کرده، تاثیر استرس برروی بدنتان را کاهش داده و به شما راه‌هایی جایگزین برای مدارا با استرس نشان می‌دهد.

تکنیک های مدیریت استرس با خواندن کتاب‌ها و مقالات در این زمینه یا شرکت در کلاس‌های مدیریت استرس بدست بیاید. همچنین با کمک یک مشاور یا روانشناس شما می‌توانید استرستان را مدیریت و کنترل نمایید. 

روش استفاده از دارو در درمان استرس

معمولا پزشکان از دارو برای مداوای استرس استفاده نمی‌کنند، مگر اینکه بیمار دچار سایر مشکلات اساسی از جمله افسردگی و اضطراب باشد. در این موارد پزشک با تجویز داروهایی همچون داروهای ضدافسردگی و … برای درمان استرس و بیماری‌های مرتبط با آن استفاده نماید.