سنگ کلیه :

سنگ های کلیوی، یکی ازپردردترین اختلالات اورولوژیک ،محصول زندگی مدرن امروزی نیستند.دانشمندان شواهد وجود سنگ های کلیوی را در یک مومیایی هفت هزارساله مصری نیز یافته اند.متاسفانه ،سنگ کلیه یکی ازشایع ترین بیماری های دستگاه ادراری است.درسال 2000میلادی درآمریکا،دومیلیون و هفتصد هزارمراجعه به علت سنگ کلیه به پزشک وجودداشته است وبیش ازششصد هزار نفر نیز به علت سنگ کلیوی و مشکلات مربوط به آن اورزانس مراجعه کرده اند. به نظر می رسد مردان بیش از زنان به این بیماری مبتلا می شوند.بیشترسنگ های کلیوی ،بدون آنکه نیاز به دخالت پزشک وجودداشته باشد،ازبدن دفع می شوند.سنگ باقی مانده ویا عوارض ناشی ازآن نیزبا تکنیک های مختلفی که الزاماً جراحی نیست .قابل درمان است. همچنین،پیشرفت های پژوهشی بسیاری ازعوامل را به ما نشان دادهاست که سبب ساخت سنگ می شوند.

شناخت دستگاه ادراری

دستگاه ادراری از کلیه,حالب ها،مثانه وپیشابراه ساخته شده است . کلیه ها دوعضو لوبیایی شکل هستند که درست زیردنده ها ودروسط پشت انسان قراردارند.کلیه ها آب اضافی ومواد زائد رااز خون می گیرندوبه ادرار تبدیل می کنند.همچنین تعادل پایداری را میان نمک ها وسایر مواد موجود درخون برقرار می سازند.کلیه ها هورمون هایی را ترشح می کنند که استخوان ها را مستحکم می کند ودرسرعت ساخت گویچه های سرخ خون نقش دارد.لوله های باریکی به نام حالب ،ادرار را از کلیه ها به مثانه که عضوبیضی شکلی درپایین شکم است منتقل می کنند .دیواره های ارتجاعی مثانه ،درست مثل بادکنک ،بزرگ وکوچک می شوند.تاادرار را در خود ذخیره کنند. وقتی ادرار از بدن خارج شد،مثانه دوباره به حالت پیشین برمی گردد.

سنگ کلیه چیست ؟

سنگ کلیوی توده سختی است که از کریستال هایی که از ادرار جداشده اند و در سطوح داخلی کلیه شکل گرفته اند ساخته می شود.به طور طبیعی ،ادرار حاوی مواد شیمیایی است که ازتشکیل کریستال ها پیشگیری وتولید آن رامهار می کنند. این مهارکننده درهمه افراد بایک قدرت و به یک شکل کارنمی کندوبه همین دلیل است که برخی ازافراد کلیه سنگ ساز دارند.اگر این کریستال ها به اندازه کوچک باقی بمانند،از مجاری ادراری عبورکرده واز راه ادرار ازبدن ،بدون هیچ مشکلی خاصی ،خارج می شوند.سنگ کلیه ممکن است ازترکیب موادشمیایی مختلفی ساخته شود.شایع ترین شکل سنگ شامل کلسیم درترکیب با اگزالات یا فسفات است.این مواد بخشی از رژیم غذایی طبیعی بدن هسنتد و در ساخت بخش های مهمی از بدن،مانند استخوان ها وعضلات ،نقش دارند.نوع کمتر شایع سنگ به دلیل عفونت مجاری ادرارساخته می شود.به این نوع سنگ ،سنگ استرویت  یا عفونی گفته می شود .سنگی که نسبت به آن کمتر شایع است،سنگ اسید اوریکی است.سنگ ها ی سیستینی نادر هستند. یورولیتیازیس واژه پزشکی است که برای توصیف سنگ ها ی واقع درمجاری ادرای به کارمی رود .سایر واژه هایی که به کار میروند عبارتنداز :بیماری سنگ مجاری ادرار ونفرولیتیازیس پزشکان همچنین از واژهایی استفاده می کنند که محل وموقعیت سنگ را نیز نشان دهد،برای نمونه ،سنگ حالب ((یا یور ترولیتیازیس))سنگی است که درحالب تشکیل شده باشد..برای ساده تر کردن مسائل،واژه سنگ کلیه به طورکلی درمورد همه این موارد به کارمی رود.سنگ کیسه صفرا وسنگ کلیه باهم ارتباطی کسی دچارسنگ کیسه صفرا بود،هیچ دلیلی وجود نداردکه به سنگ کلیه نیز دچارشود.

چه کسی به سنگ کلیه مبتلا می شود؟

به دلایل نامشخص و شناخته نشده ،تعداد افرادی که به سنگ کلیه مبتلا می شوند،درطول 30سال گذشته،روبه افزایش بوده است شیوع سنگ کلیه از8/3درصد دردهه 70میلادی به 2/5درصد دردهه 90 میلادی افزایش یافته است ،کلیه های سفیدپوست هابیش از سیاه پوستان ،سنگ ساز هستند .سنگ بیشتر درمردان ساخته می شود تا زنان.با ورود مردان به چهل سالگی شیوع سنگ سازی نیزافزایش می یابد واین افزایش تا70سالگی همچنان ادامه دارد.برای زنان شیوع سنگ کلیوی در50 سالگی به بیشترین اندازه می رسد.وقتی فردی بیش ازیک سنگ ساخته باشد،احتمال ساخت سنگ ها بیشتر افزایش می یابد.

چرا کلیه سنگ ساز می شود؟

پزشکان دربسیاری ازموارد نمی دانند که چه عاملی سبب تولیدسنگ کلیه می شود.با وجود آنکه گروهی از غذاها سنگ ساز ی رابیشترمی کنند ،دانشمندان باور ندارندکه خوردن این غذا ها سبب ایجاد سنگ درافرادی که مستعد سنگ سشازی نیستند شود.فردی که درخانواده با سابقه سنگ کلیه زندگی می کند بیشتر احتمال دارد که مبتلا به سنگ کلیه شود.عفونت های مجاری ادراری ،بیمارهای کلیه مانند بیمارهای کیستیک کلیه وگروهی ازبیمارهای متابولیک مانند هیپرپارا تیروئیدیسم نیزدرسنگ سازی مؤثر شناخته شده اند. درکنارآن ،بیش ازهفتاد درصد ازکسانی که دچاربیماری نادر ارثی به نام اسید وزتوبولارکلیوی هستند به سنگ کلیه مبتلا خواهند شد .سیستینوری و هیپراگزالورینیز درد و اختلال نادر متابولیک ارثی هستند که دربسیار از موارد سبب ایجادسنگ کلیه می شوند.درسیستینوری ،مقداربیش از اندازه اسیدآمینه سیستسن که در ادرار حل نمی شود ،درادرار وجود دارد،دربیماران مبتلا به هیپراگزالوری ،بدن مقداری بیش از اندازه طبیعی نمک اگزالات وجود داشته باشد ،کریستال های آن تولید شده وسنگ ها راشکل می دهند.هیپرکلسیوری(وجود بیش ازاندازه کلیسم در ادرار) یک بیماری ارثی است. این حالت علت وجود سنگ دربیش ازنیمی ازبیماران است.کلسیم ازغذا به میزان زیاد جذب و از راه ادرار دفع می شود.این میزان بالای کلسیم در ادرار سبب شگل گیری کریستال های اگزالات کلسیم یا فسفات کلسیم درکلیه ها یا مجاری ادراری می شود. ازسایر علل سنگ های کلیوی وجود بیش از اندازه اسید اوریک درادرار به دلیل اختلال درمتابولیسم اسیداوریک ،نقرس،مصرف بیش از اندازه ویتامینD،عفونت های ادراری وانسداد مجاری ادراری است .برخی ازداروها ی ادرارآور ، «دیورتیک»  و گروهی ازداروهای ضداسید که درساختمان خود کلسیم دارند ممکن است به علت افزایش کلسیم در ادرار،ریسک سنگ سازی را افزایش دهند.سنگ اگزالات کلسیمی ممکن است حتی در افرادی که التهاب مزمن روده دارند ویاکسانی که عمل جراحی برروی روده های آنها انجام شده وکسانی که جراحی کارگذاریاستومی کردهاند نیز ایجاد شود.همان طورکه دربالا اشاره شد ،سنگ های استروویتی درکسانی که عفونت ادراری داشته اند ایجاد می شود. داروی ایندیناویر نیز که از داروهای درمان عفونت HIV،عامل بیماری ایدز است ،افراد رادرمعرض ابتلا به سنگ های کلیوی قرار می دهد.

علایم سنگ کلیوی

سنگ کلیه دربسیاری ازبیماران هیچ علامتی ایجاد نمی کند .معمولا نخستین علامت سنگ کلیه درد شدید است که هنگامی ایجاد می شود که سنگ را عبور ادرار را ببندد درد معمولا به صورت ناگهانی ایجاد می شود،یعنی هنگامی که سنگ درمجاری ادراری شروع به حرکت می کند و سبب آزار یا انسداد آن نقطه می شود.به طورمعمول ،بیمار در ناحیه پشت و درکنار کلیه ها و یا در پایین شکم دردی تیز و متغیر احساس می کند.گاهی اوقات تهوع و استفراغ نیز روی می دهد.بعدا ممکن است درد ئبه ناحیه تناسلی و ئران منتشرشود.اگرسنگ بیش ازاندازه بزرگ باشد ونتواند به راحتی عبور کند،دردبه دلیل انقباض عضلات  دیواره کوچک حالب که می خواهند سنگ رابه سمت مثانه هل دهند ادادمه می یابد.وقتیکه سنگ بزرگ می شود ویا حرکت می کند ممکن است ادرارخونی شودوقتی که سنگ درحالب به سمت مثانه حرکت می کند احساس نیاز به ادرارکردن افزایش می یابد و ممکن است احساس سوزش درهنگام ادرار نیز پیش بیاید.اگر تب ولرز هریک ازاین علایم را همراهی کند ،ممکن است عفونت ایجاد شده باشد.در این هنگام باید به سرعت به پزشک مراجعه کرد.

چه هنگام به پزشک مراجعه کنیم

اگرسنگ کلیه داشته اید،ازشدت درد آن آگاهید بیشتر سنگ خودبه خود دفع می شوداما گروهی ازآنها ممکن است بدون کمک پزشک خارج نشوند،در هرصورت هریک ازاین علایم راکه داشتیدبه پزشک مراجعه کنید:درد شدیدی که درپشت یا کنار ستون فقرات احساس می شود و برطرف نشود.

*خون وادرار

* تب ولرز

*استفراغ

*ادراری که بدبوباشدویا چرکی به نظر برسد

*احساس سوزش ادراردرهنگام ادرارکردن

 «قسمت دوم این مقاله شامل :تشخیص،درمان ،پیشگیری از سنگه کلیه میباشد لطفا مطالعه بفرمایید »