یبوست در کودکان یک مشکل شایع به شمار می آید که تقریبا همیشه کارکردی است و علت عضوی (ارگانیک) ندارد.

الگوریتم درمان یبوست در شیرخوران زیر6ماه:

شرح حال ،معاینه فیزیکی،آزمون خون مخفی- سپس وجود تاخیر در دفع مکونیوم (بیش از 48ساعت پس از تولد) اگر این تاخیر وجود داشته باشد ارجاع برای ارزیابی از نظر علل عضوی احتمالی مثل بیماری هیرشپرونگ یا فیبروز سیستیک-در صورت عدم وجود این تاخیر بررسی علایم هشدار مثل اتساع شکم و خالی بودن رکتوم و سفت بودن اسفنکتر مقعد که همه اینا علایم هشدار مطرح کننده علل عضوی در یبوست کودکان هستند-اگر این علایم هشداردهنده وجود داشت ارجاع برای ارزیابی و اگر این علایم وجود نداشت باید بررسی کرد که تغذیه انحصاری باشیرمادر (شیرخواربالای 2هفته) انجام شده یا نه-درصورت تغذیه انحصاری با شیرمادر پس طبیعی هست ولی درصورت عدم تغذیه انحصاری با شیرمادر یبوست کارکردی مطرح هست-که درمانش شامل آموزش و اصلاح رژیم غذایی (افزایش مصرف مایعات و بررسی ترکیب شیرخشک) حال اگر این دستورالعمل موثر باشد یا نه-اگر بله که درمان نگدارنده را انجام میدهیم و اگر خیر اضافه کردن درمان دارویی به این دستورالعمل اضافه میشود،داروها شامل لاکتولوز،سوربیتول،پلی اتیلن گلیکول،گاهی شیاف گلیسیرین.حال اگر موثر بود،درمان نگهدارنده انجام میشود ولی اگر موثر نبود ارجاع بیمار برای ارزیابی بیشتر توصیه میشود.

الگوریتم ارزیابی و درمان یبوست در کودکان 6ماهه و بالاتر:

شرح حال و معاینه فیزیکی و بررسی علایم هشدار-درصورت علایم هشدار ارجاع جهت ارزیابی بیشتر ودرصورت عدم وجود این علایم تشخیص یبوست کارکردی مطرح هست-درصورت یبوست کارکردی با سفت شدگی مدفوع شروع داروهای خوراکی یا رکتال برای رفع سفت شدگی تجویز میشوند و در صورت یبوست کارکردی بدون سفت شدگی مدفوع درمان اموزش و اصلاح رفتاری و رژیم غذایی،داروهای خوراکی انجام میشود-اگر پس از 2هفته این درمان موثر بود که درمان نگهدانده توصیه میشود ودرصورت عدم موثربودن ارزیابی مجدد و تغییر داروها توصیه میشود-اگر موثر نبود که برای ارزیابی بیشتر ارجاع داده میشود.

خلاصۀ از نکات دارویی:

به طور کلی،میزان موفقیت درمانی پلی اتیلن گلیکول معادل یا برتر از سایر مسهل ها مثل لاکتولوز یا شیرمنیزیوم است ولی ممکن است با دفعات بیشتری از بی اختیاری مدفوع همراهی داشته باشد.دوز پلی اتیلن گلیکول را میتوان براساس پاسخ درمانی تعدیل کرد.دوزهای نگهدارنده این داروها باید تاچندهفته یا چندماه پس از طبیعی شدن اجابت مزاج ادامه یابد.

مسهل های محرک مثل بیزاکودیل و سنا ممکن است برای برخی کودکان لازم باشند ولی داده های محدودی در مورد مصرف انها در کودکان وجود دارد.فقدان انواع مایع از مسهل های محرک،مصرف انها را در خردسالان عملا محدود میکند.در شرایط مراقبتهای اولیه،مسهل های محرک را فقط باید برای درمان نجات بخش درصورت ناموثربودن مسهلهای اسموتیک نگاه داشت.اکثر کودکان مبتلا به یبوست کارکردی به درمان طولانی مدت نیاز دارند و مکررا دچار عود میشوند.مطالعات نشان میدهند که فقط 60%از کودکان دچار یبوست پس ازیک سال درمان به موفقیت درمانی دست می یابند.ارجاع به فوق تخصص گوارش کودکان زمانی لازم میشود که کودک مبتلا به یبوست دارای علایم هشدار حاکی از علل عضوی باشد و یا به درمان پاسخ کافی ندهد.پزشکان ممکن است از درمانهای طبی جدیدتر مثل لوبی پروستون که روی کانالهای کلر در روده عمل میکند و یا تزریق بوتاکس در اسفکترهایی که شل نمیشوند استفاده کنند.

تغییرات رژیم غذایی:

دراین کودکان،تغییرات رژیم غذایی اغلب توصیه میشود.افزایش مصرف مایعات و کربوهیدراتهای قابل جذب و غیرقابل جذب (مثل سوربیتول موجود در آب سیب،گلابی و آلو) میتواند به نرم شدن مدفوع مخصوصا در شیرخوران کمک کند.دوز توصبه شده آب آلو برای شیرخوران 60میلی لیتر در روز است که برای سهولت در خوردن میتوان آن را با 60 میلی لیتر آب رقیق کرد.مطالعات نشان داده اند که کودکان مبتلا به یبوست نسبت به سایر کودکان میزان فیبر کمتری مصرف میکنند.افزایش مصرف فیبر میتواند احتمال بی نیازی کودکان از مسهلها را افزایش دهد.افزودن پروبیوتیکها مثل لاکتوباسیل GG میتواند دربرخی کودکان مبتلا به یبوست مفیدباشد. ولی مطالعات دراین مورد هنوز در مرحله مقدماتی است.

توصیه های کلیدی برای طبابت:

1.درمان خط اول دارویی برای کودکان مبتلا به یبوست شامل پلی اتیلن گلیکول،لاکتولوز و سوربیتول (مثلا در آب آلو) می باشد.

2.در کودکان مبتلا به یبوست،داروهای مبتنی بر پلی اتیلن گلیکول (پیدرولاکس) موثر،آسان از نظر مصرف،غیرتهاجمی و دارای تحمل مناسب هستند (درجه شواهد A)

3. در کودکان مبتلا به یبوست،افزودن مسهل ها به درمان موثرتر از اقدامات اصلاح رفتار به تنهایی است (درجه شواهد B)

4.در کودکان مبتلا به یبوست شدید،افزودن انما به رژیمهای مسهل خوراکی باعث بهبود پیامدها نمیشود (درجه شواهد B)

5.اکثر کودکان مبتلا به یبوست کارکردی به درمان درازمدت نیاز دارند (درجه شواهد C)

6. معمولا برای افتراق یبوست کارکردی از یبوست علل عضوی،شرح حال و معاینه فیزیکی کفایت میکند (درجه شواهد C).

 American Family Physician July 15,2014. Nurko S,Zimmerman.Evaluation and Treatment of Constipation in children.

دکترمهدی شاه میرانی