تعریف کم خونی :
«کم خونی شرایطی است که رده سلولی گویچه های سرخ (RBC) درخون فرد کمتر ازحد طبیعی باشد ویا این سلول ها هموگلوبین کافی درساختار خود نداشته باشند.»
هموگلوبین پروتئین غنی از آهن است که سبب رنگ سرخ خون است و اکسیژن را از ریه ها به تمام بدن انتقال میدهد.درافرادیکه به کم خونی مبتلا هستند ،خون اکسیژن کافی را به قسمت های مختلف بدن منتقل نمیکند و به دنبال آن فرد احساس خستگی و برخی علایم دیگر خواهد کرد زیرا بدن او اکسیژن کافی را دریافت نمی کند.
درموارد شدید و یا طول کشیده کم خونی، کمبود اکسیژن خون سبب آسیب های جدی و گاه حتی کشنده به قلب وسایر ارگان های بدن خواهد شد .به گویچه های سرخ، دایره ای شکل و شبیه پیراشکی هستند که وسط آن سوراخ نیست .آنها به طورپیوسته و مستمر درمغز استخوان داخل استخوان های بزرگ ساخته می شوند و طول دوره عمرشان 120 روز است .
نقش اصلی گویچه های سرخ درجا به جایی اکسیژن و درکنار آن دی اکسید کربن که فراورده ای زائد است را نیز ازسلول ها به ریه منتقل می کند تا از بدن خارج شود گویچه های سفید و پلاکت ها، دو نوع دیگر سلول های موجود درخون هستند.گویچه های سفید دربرابر عفونت ها نقش دفاعی دارند .پلاکت ها نیز درفرآیند انعقاد خون نقش دارتد.دربرخی از انواع کم خونی ها ،تعداد هرسه رده سلولی کاهش می یابد.
زنان وکسانی که به بیمارهای مزمن مبتلا هستند درمعرض بیشترین خطر ابتلا به کم خونی قراردارند.بسیاری ازانواع کم خونی می تواند خفیف وکوتاه مدت باشد وبه آسانی درمان شود .برخی ازاشکال کم خونی با کمک تغذیه سالم ومناسب وکمی استفاده از مکمل های غذایی قابل درمان است.
چرا کم خونی ایجاد می شود :
سه دلیل عمده برای ایجاد کم خونی وجود دارد:
از دست دادن خون ،تولید کمتراز حد گویچه های سرخ و یا تخریب بیش ازاندازه طبیعی گویچه های سرخ گاهی بیش از یک علت سه مورد ذکر شده می تواند عامل ایجاد کم خونی باشد.
1) ازدست دادن خون(lossblood): شایع ترین علت کم خونی ،به ویژه کم خونی نوع فقرآهن ،ازدست دادن خون است. ازدست دادن خون ممکن است کوتاه مدت ویا به صورت پایدار ودرطول یک دوره طولانی باشد.این حالت ممکن است به علت دورهای قاعدگی باحجم خون دفعی بالا ،ازدست رفتن خون ازمجاری گوارشی و یا ادراری، جراحی ها ،تصادفات ویا سرطان ایجادمیشود . اگرخون ریزی شخص قابل توجه باشد ،بدن مقدار کافی ازخون گویچه های سرخ رابرای ابتلا به کم خونی ازدست خواهد داد.
2) تولید اندک گویچه های سرخ: (Low levels of RBC production) :تولید مقادیر کمترازحد طبیعی گویچه های سرخ ،ازرژیم غذایی که آهن و اسیدفولیک ویا ویتامین B12 کافی نداشته باشد،ایجاد می شود.این حالت همچنین ممکن است به دلایلی که سبب کاهش جذب این مواد دربدن نیز می شود روی دهد.بیماری های مزمنی مانند بیماری کلیوی وسرطان ازتوان بدن درساخت گویچۀ سرخ می کاهد.ممکن است عفونت ها،داروها ویا پرتو درمانی که برای درمان سایر بیماری استفاده می شودبه مغز استخوان آسیب برساند و توان تولید گویچۀ سرخ را ازآن سلب کند ویا سرعت تولید را چنان کاهش دهد که سرعت تخریب کمترشود.دردوران بارداری،جنین به سلول های خونی زیادی نیازدارد تا رشد کند.مادرممکن است نتواند به اندازه کافی گویچۀ سرخ تولید کند تا نیازهای خود وجنین را پاسخگوباشد که به همین علت نیز ممکن است کم خونی ایجاد شود.
3) سرعت تخریب بالای گویچۀ سرخ:(High rates of RBC destruction ) : تخریب بیش از حد گویچۀ سرخ می تواند به علت بیماریهای ارثی خونی مانند کم خونی داسی شکل، تالاسمی و برخی از انواع نقص آنزیم روی دهد . این اختلالات سبب ایجاد مشکلاتی در گویچۀ سرخ می شود که طول دورۀ عمر آنها را کاهش می دهد. در افراد دچار کم خونی همولیتیک ، سیستم ایمنی به صورت اشتباه به گویچه های سرخ حمله ور می شود . این حالت سبب خواهد شد تا تخریب گویچه سریعتر از تولید آن شود .
(ادامه دارد)
