نام ژنریک: Buprenorphine (as Hcl)

شکل دارویی:

Injection: 0.3 m/ml, 1ml

Capsule: 0.4 mg

Tablet: 0.4, 2, 8 mg

موارد و مقدار مصرف:

الف) درد خفيف تا شديد.

بزرگسالان: مقدار 0.3 ميلي گرم هر 6 ساعت يا بر حسب نياز تزريق عضلاني يا به طور آهسته تزريق وريدي مي شود.

در صورت لزوم تا مقدار 0.6 ميلي گرم مصرف مي شود. تزريق زير جلدي اين دارو توصيه نمي شود. mcg/kg 250-25 از راه انفوزيون وريدي ظرف 48 ساعت براي درد پس از جراحي استفاده مي‌شود.

ب) برگرداندن بيهوشي ناشي از فنتانيل.

بزرگسالان: mcg 0.3-0.8 وريدي يا عضلاني، 4-1 ساعت بعد از القا بيهوشي و حدود 30 دقيقه قبل از پايان جراحي تجويز مي شود.

پ) ختنه.

کودکان 9 ماه تا 9 سال: mcg/kg 3 عضلاني به همراه بيهوشي جراحي تجويز مي‌شود.

ت) وابستگي به اپيوئيدها.

بزرگسالان: mg 16-12 قرص زير زباني يك بار در روز مصرف گردد.

موارد منع مصرف:

تداخل دارويي

مصرف اين دارو با فاصله چند ساعت با باربيتوراتهاي بيهوش کننده، مانند تيوپنتال، ممکن است موجب اثرات اضافي مضعف CNS و تنفسي و احتمالاً آپنه شود.

در صورت مصرف همزمان با ساير داروهاي مضعف CNS (ضد دردهاي مخدر، آنتي هيستامينها، فنوتيازينها، باربيتوراتها، بنزوديازپينها، داروهاي تسکين بخش- خواب آور، فرآورده هاي حاوي الکل)، ضد افسردگي هاي سه‌ حلقه اي و داروهاي شل کننده عضلاني، مقدار مصرف بوپرنورفين بايد کاهش يابد، زيرا ممکن است اثر کاهش فشار خون، تسکين بخش، مضعف CNS و تنفسي اين دارو تشديد شود.

مصرف همزمان با داروهاي بيهوش کننده عمومي نيز ممکن است موجب ضعف شديد عملکرد قلبي- عروقي شود.

مصرف همزمان با داروهايي که عمدتاً در کبد متابوليزه مي شوند (ريفامپين، فنيتوئين و ديگوکسين) ممکن است موجب تجمع بوپرنورفين و افزايش اثرات آن شود.

بيماراني که به اين دارو وابستگي فيزيکي پيدا مي کنند، ممکن است در صورت مصرف آنتاگونيست آن، به شدت دچار سندرم قطع مصرف دارو شوند. در اين موارد بايد دارو را با احتياط مصرف و وضع بيمار را به طور مرتب پيگيري نمود. مصرف همزمان با مهارکننده هاي مونوآميناکسيداز با احتياط صورت گيرد.

گزارشي از کلاپس قلبي- عروقي و تنفسي در بيماري که ديازپام و بوپرنورفين را با مقادير عادي و به طور همزمان دريافت مي کرده، وجود دارد.

عوارض جانبي:

اعصاب مرکزي: سرگيجه، سرگيجه حقيقي، رخوت (شايع ترين عارضه)، سرخوشي کاذب، بي خوابي، آشفتگي، اغتشاش شعور، سردرد، لرزش، تنگي مردمک چشم، تشنج، اختلال در بينايي، ديسفوري، افزايش ICP.

قلبي- عروقي: تاکيکاردي، براديکاردي، افزايش فشار خون، كاهش فشار خون.

پوست: برافروختگي، بثورات پوستي، خارش و تعريق.

دستگاه گوارش: تهوع و استفراغ، بي اشتهايي و يبوست (کوليک).

ادراري - تناسلي: احتباس ادرار.

تنفسي: هيپوونتيلاسيون، دپرسيون تنفسي، تنگي نفس.

ساير عوارض: کمي تهويه ريوي، آپنه، ضعف تنفسي، لرز و سندرم قطع مصرف.

توجه : در صورت بروز حساسيت مفرط، تشنج يا آريتمي قلبي بايد مصرف دارو قطع شود.

مسموميت و درمان

تظاهرات باليني: تجربيات محدودي در مورد مصرف بيش از حد دارو وجود دارد. بي ضرري بوپرنورفين در مصرف بيش از حد آن بيشتر از ساير ضد دردهاي شبه ترياک است، زيرا بوپرنورفين در مقادير زياد اثر آنتاگونيستي دارد.

مصرف بيش از حد دارو ممکن است موجب ضعف تنفسي، ضعف CNS (تنگي مردمک چشم، مردمک ته سنجاقي) شود. ساير اثرات سمي شديد اين دارو ممکن است شامل کمي فشار خون، براديکاردي، کمي دماي بدن، شوک، آپنه، ايست قلبي- ريوي، کلاپس گردش خون، ادم ريوي و تشنج باشد.

درمان: ابتدا برقراري مسير تنفسي براي تبادل هوا و تهويه مناسب و سپس تجويز يک آنتاگونيست مخدر (نالوکسون) براي بازگشت ضعف تنفسي لازم است. از آنجا که طول مدت اثر بوپرنورفين بيشتر از نالوکسون است، تکرار مصرف نالوکسون ضروري است. نالوکسون بايد تنها در صورت وجود ضعف قلبي - عروقي يا تنفسي شديد مصرف شود. علائم حياتي به دقت پيگيري شوند. نالوکسون ضعف تنفسي ناشي از مصرف پوبرنورفين را به طور کامل خنثي نمي کند. تنفس مصنوعي و افزايش مقدار مصرف نالوکسون و تجويز دوکساپرام ممکن است لازم باشد. ساير اقدامات علامتي است (ادامه حمايت تنفسي، تصحيح عدم تعادل الکتروليت و مايعات) معيارهاي آزمايشگاهي، علائم حياتي و حالت عصبي بيمار پيگيري گردد.

مکانیزم اثر:

• عوارض جانبي

اعصاب مرکزي: سرگيجه، سرگيجه حقيقي، رخوت (شايع ترين عارضه)، سرخوشي کاذب، بي خوابي، آشفتگي، اغتشاش شعور، سردرد، لرزش، تنگي مردمک چشم، تشنج، اختلال در بينايي، ديسفوري، افزايش ICP.

قلبي- عروقي: تاکيکاردي، براديکاردي، افزايش فشار خون، كاهش فشار خون.

پوست: برافروختگي، بثورات پوستي، خارش و تعريق.

دستگاه گوارش: تهوع و استفراغ، بي اشتهايي و يبوست (کوليک).

ادراري - تناسلي: احتباس ادرار.

تنفسي: هيپوونتيلاسيون، دپرسيون تنفسي، تنگي نفس.

ساير عوارض: کمي تهويه ريوي، آپنه، ضعف تنفسي، لرز و سندرم قطع مصرف.

توجه : در صورت بروز حساسيت مفرط، تشنج يا آريتمي قلبي بايد مصرف دارو قطع شود.

• مسموميت و درمان

تظاهرات باليني: تجربيات محدودي در مورد مصرف بيش از حد دارو وجود دارد. بي ضرري بوپرنورفين در مصرف بيش از حد آن بيشتر از ساير ضد دردهاي شبه ترياک است، زيرا بوپرنورفين در مقادير زياد اثر آنتاگونيستي دارد.

مصرف بيش از حد دارو ممکن است موجب ضعف تنفسي، ضعف CNS (تنگي مردمک چشم، مردمک ته سنجاقي) شود. ساير اثرات سمي شديد اين دارو ممکن است شامل کمي فشار خون، براديکاردي، کمي دماي بدن، شوک، آپنه، ايست قلبي- ريوي، کلاپس گردش خون، ادم ريوي و تشنج باشد.

درمان: ابتدا برقراري مسير تنفسي براي تبادل هوا و تهويه مناسب و سپس تجويز يک آنتاگونيست مخدر (نالوکسون) براي بازگشت ضعف تنفسي لازم است. از آنجا که طول مدت اثر بوپرنورفين بيشتر از نالوکسون است، تکرار مصرف نالوکسون ضروري است. نالوکسون بايد تنها در صورت وجود ضعف قلبي - عروقي يا تنفسي شديد مصرف شود. علائم حياتي به دقت پيگيري شوند. نالوکسون ضعف تنفسي ناشي از مصرف پوبرنورفين را به طور کامل خنثي نمي کند. تنفس مصنوعي و افزايش مقدار مصرف نالوکسون و تجويز دوکساپرام ممکن است لازم باشد. ساير اقدامات علامتي است (ادامه حمايت تنفسي، تصحيح عدم تعادل الکتروليت و مايعات) معيارهاي آزمايشگاهي، علائم حياتي و حالت عصبي بيمار پيگيري گردد.

فارماكوكینتیك:

موارد منع مصرف و احتياط:

موارد منع مصرف: حساسيت مفرط شناخته شده به داروهاي مخدر شبه ترياک نيمه صناعي.

موارد احتياط فراوان: آريتمي فوقبطني، ضربه به سر يا افزايش فشار داخل جمجمهاي، در دوران بارداري و زايمان ( به راحتي از جفت عبور مي‌کند، نوزادان نارس مخصوصا به اثرات مضعف CNS و مضعف تنفسي اين دارو حساس هستند).

موارد احتياط:

الف) اختلال کار کليه و کبد (ممکن است دارو تجمع يابد يا طول مدت اثر آن طولاني شود)، بيماري‌هاي ريوي مانند آسم، اختلالات انسدادي مزمن ريوي (باعث ضعف تنفسي و فرونشاندن رفلكس سرفه مي شود)، جراحي مجاري صفراوي (ممکن است موجب اسپاسم مجاري صفراوي شود)، اختلالات تشنجي (ممکن است موجب بروز حملات ناگهاني شود)، بيماران سالخورده يا ضعيف که به اثرات درماني و عوارض جانبي اين دارو حساس تر مي باشند و بيماران مستعد به اعتياد رواني يا جسماني (خطر بروز اعتياد نسبت به اين دارو زياد است).

ب) خطر سوء مصرف اين دارو کمتر از داروهاي آگونيستي شبه ترياک است.

سایر اطلاعات:

طبقه‌بندي فارماكولوژيك: آگونيست، آنتاگونيست مخدر، آگونيست نسبي مخدر.

طبقه‌بندي درماني: ضد درد.

طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده C

ملاحظات اختصاصي

علاوه بر ملاحظات مربوط به تمام آگونيست - آنتاگونيستهاي مخدر، موارد زير نيز بايد در نظر گرفته شود:

1- عوارض جانبي بوپرنورفين، به آساني عوارض آگونيستهاي خالص با نالوکسون خنثي نمي شود.

2- قدرت اثر ضد دردي 0.3 ميلي گرم بوپرنورفين معادل با 10 ميلي گرم مرفين يا 75 ميلي گرم مپريدين است. طول مدت اثر ضد درد بوپرنورفين بيشتر از مرفين و مپريدين است.

3- بعلت تضعيف CNS بيماران بايد از فعاليت‌هايي که به هوشياري کامل نياز دارند، خودداري نمايند.

4- دارو مي‌تواند باعث کاهش فشار خون شود، در بيماران مبتلا به هيپوولمي، بيماريهاي قلبي عروقي (سکته قلبي) و کساني که از فنوتيازين‌ها و يا داروهاي بيهوشي دهنده عمومي استفاده مي‌کنند، با احتياط مصرف شود.

5- دارو مي‌تواند علائم بيماري‌هاي شکمي را بپوشاند.

6- در بيماران مبتلا به نارسايي آدرنال (از جمله آديسون)، اختلال عملکرد مجاري صفراوي، سابقه ايلئوس يا انسداد روده، تضعيف CNS يا کوما، ضربه به سر، ضايعات مغزي، افزايش ICP، نارسايي کبد، چاقي مفرط، هيپرپلازي پروستات، احتباس ادرار، سايکوز توکسيک، نارسايي کليه، هيپوکسي يا هيپرکينزي، ضعف تنفسي شديد، COPD يا ساير بيماريهاي انسدادي ريه، کيفواسکوليوز يا ساير اختلالات ساختاري و اختلال عملکرد تيروئيد با احتياط مصرف شود.

7- در مصرف همزمان با ساير آرام بخش‌ها احتياط شود، زيرا مي‌تواند اثرات اين داروها را افزايش دهد.

8- در بيماران ناتوان بعلت احتمال افزايش ضعف تنفسي با احتياط مصرف شود.

9- در افراد سالمند بعلت حساس بودن آنها به عوارض جانبي با احتياط مصرف شود و از دوزهاي كمتري براي شروع استفاده گردد.

10- ايمني و کارآيي دارو در کودکان زير 16 سال و به‌صورت تزريقي در کودکان زير 2 سال شناخته نشده است.

11- بسته به نياز بيمار بطور همزمان بايد از يک ضد درد مخدر استفاده نمود.

12- مصرف همزمان ضد دردهاي آگونيست/آنتاگونيست با آگونيستهاي مخدر، ممکن است باعث بروز علائم ترک مصرف و يا کاهش اثرات ضد دردي مخدرها گردد. قطع سريع دارو پس از مصرف طولاني نيز علائم سندرم ترک به همراه دارد.

مصرف در سالمندان: بوپرنورفين در بيماران سالخورده بايد با احتياط و با مقادير کمتر تجويز شود، زيرا بيمارن سالخورده نسبت به اثرات درماني و عوارض جانبي اين دارو حساس ترند.

مصرف در شيردهي: ترشح بوپرنورفين در شير مادر مشخص نيست و مصرف آن در مادران شيرده، بايد با احتياط همراه باشد.