نام ژنریک: Amitriptyline (as Hcl)
اشكال دارويي:
Tablet: 10, 25, 50,100mg
موارد و مقدار مصرف:
افسردگي (بي اشتهايي يا اشتهاي مفرط ناشي از افسردگي)، درمان كمكي دردهاي نوروژتيك.
بزرگسالان: از راه خوراكي، مقدار 75 mg/day در سه مقدار منقسم يا mg 150-50 هنگام خواب مصرف مي شود. اين مقدار تا 200 mg/day افزايش مي يابد. در صورت لزوم، حداكثر مقدار مصرف 300 mg/day است.
از راه تزريق عضلاني، مقدار 30-20 ميلي گرم سه بار در روز مصرف مي شود. به جاي اين روش مي توان تمام مقدار مصرف را يك جا هنگام خواب تزريق كرد.
سالخوردگان و نوجوانان: مقدار 30 mg/day در مقادير منقسم و 20 mg هنگام خواب مصرف مي شود. اين مقدار ممكن است تا 150 ميلي گرم افزايش يابد.
مصرف تزريقي دارو بايد هر چه سريعتر به مصرف خوراكي تبديل شود.
مكانيسم اثر:
اثر ضد افسردگي: به نظر مي رسد آمي تريپتيلين اثر ضد افسردگي خود را از طريق مهار برداشت مجدد نوراپي نفرين و سروتونين در انتهاهاي عصبي CNS نورونهاي پيش سيناپسي بروز مي دهد و موجب افزايش غلظت و تشديد فعاليت اين واسطه‌هاي عصبي در فضاي سيناپسي مي شود.
شيوع اثر تسكين بخش اين دارو زياد است، ولي بعد از چند هفته در مقابل اين اثر تحمل ايجاد مي شود.
موارد منع مصرف:
مصرف همزمان با داروهاي مقلد سمپاتيك، از جمله اپي نفرين، فنيل افرين، فنيل پروپانول آمين و افدرين ممكن است موجب افزايش فشار خون شود.
مصرف همزمان با وارفارين ممكن است باعث افزايش زمان پروترومبين و در نتيجه، بروز خونريزي شود.
مصرف همزمان با هورمونهاي تيروئيدي، پيموزايد، يا داروهاي ضد آريتمي (كينيدين، ديسوپيراميد، پروكائين آميد) ممكن است احتمال اختلال ريتم قلبي را افزايش دهد و باعث عيب انتقالي گردد.
اين دارو ممكن است اثر كاهنده فشار خون داروهايي كه از طريق مركزي عمل مي كنند، مانند گوانتيدين، كلونيدين، متيل دوپا يا رزرپين، را كاهش دهد.
مصرف همزمان با دي سولفيرام ممكن است موجب دليريوم و تاكيكاردي شود.
در صورت مصرف همزمان اين دارو با داروهاي مضعف CNS، از جمله الكل، داروهاي تسكين بخش، باربيتوراتها، مخدرها، داروهاي آرام بخش و بيهوش كننده‌ها (تسكين بيش از حد) احتمال بروز اثرات اضافي افزايش مي يابد.
مصرف همزمان با آتروپين يا ساير داروهاي آنتي كولينرژيك، مانند فنوتيازينها، آنتي هيستامينها، مپريدين و داروهاي ضد پاركينسون (تسكين بيش از حد، انسداد فلجي روده، تغييرات بينايي و يبوست شديد)، اثرات اضافي را به دنبال خواهد داشت. همچنين، مصرف همزمان با متريزاميد، خطر تشنج را افزايش مي دهد.
باربيتوراتها و استعمال زياد دخانيات، باعث القاي متابوليسم آمي تريپتيلين مي شوند و اثرات درماني آن را كاهش مي دهند.
متيل فنيدات، سايمتيدين، داروهاي جلوگيري كننده از بارداري، پروپوكسي فن و داروهاي مهار كننده گيرنده‌هاي بتا ممكن است متابوليسم آمي تريپتيلين را مهار كنند و غلظت پلاسمايي آن و در نتيجه، مسموميت ناشي از مصرف دارو را افزايش دهند.
مصرف همزمان با كينولونها منجر به افزايش خطر آريتمي‌هاي تهديد كننده حيات مي شود و بايد از مصرف همزمان آنها پرهيز نمود.
تداخل دارویی:
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
آمي تريپتيلين موجب طولاني شدن زمان انتقال (طولاني شدن فواصل Q-T و PR، و پهن شدن موج T در الكتروكارديوگرام ) مي‌شود. همچنين اين دارو ممكن است نتايج آزمون عملكرد كبدي را افزايش، شمارش گلبولهاي سفيد خون را كاهش و غلظت گلوكز خون را كاهش يا افزايش دهد.
مکانیزم اثر:
آمي تريپتيلين موجب طولاني شدن زمان انتقال (طولاني شدن فواصل Q-T و PR، و پهن شدن موج T در الكتروكارديوگرام ) مي‌شود. همچنين اين دارو ممكن است نتايج آزمون عملكرد كبدي را افزايش، شمارش گلبولهاي سفيد خون را كاهش و غلظت گلوكز خون را كاهش يا افزايش دهد.
فارماكوكینتیك:
موارد منع مصرف: حساسيت مفرط شناخته شده به ضد افسردگيهاي سه حلقه‌اي، ترازودون و تركيبات مشابه؛ در طول دوره بهبودي پس از انفاركتوس ميوكارد (به دليل خطر بروز آريتمي ناشي از دارو) ؛ در حالت اغما يا ضعف شديد تنفسي (اثرات مضعف اضافي بر روي CNS دارد ) ؛ همزمان با مهار كننده هاي مونوآمين اكسيداز (MAOI) يا تا 14 روز پس از آن.
موارد احتياط: آريتمي قلبي، نارسايي احتقاني قلب (CHF)، آنژين صدري، بيماري دريچه‌هاي قلب يا بلوك قلبي، اختلالات تنفسي، الكسيم، صرع و ديگر اختلالات تنشنجي، درمان برنامه ريزي شده با شوك الكتريكي (ECT)، بيماري مانيك ـ دپرسيو، گلوكوم، پركاري تيروئيد يا مصرف داروهاي مكمل تيروئيد، ديابت نوع I و II، هيپرتروفي پروستات، انسداد فلجي روده يا احتباس ادرار، اختلال در عملكرد كليوي يا كبدي، بيماري پاركينسون و بيهوشي عمومي طي جراحي.
سایر اطلاعات:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: ضد افسردگي سه حلقه اي.
طبقه‌بندي درماني: ضد افسردگي.
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده D
ملاحظات اختصاصي:
علاوه بر ملاحظات مربوط به تمامي ضد افسردگيهاي سه حلقه‌اي، بايد به موارد زير نيز توجه شود:
اين دارو را مي توان براي پيشگيري از سردردهاي ميگرني و خوشه‌اي، سكسكه مداوم و نورالژي پس از آلودگي با هرپس مصرف كرد.
ميزان بروز رخوت با مصرف آمي تريپتيلين زياد است، ولي معمولاً طي چند هفته به اين اثر تحمل ايجاد مي شود.
مقدار مصرف روزانه دارو را مي توان به طور كامل هنگام خواب مصرف كرد تا از اثر رخوت زاي شديد آن در طول روز جلوگيري شود.
مصرف تزريقي دارو بايد هر چه سريعتر به مصرف خوراكي تبديل شود.
با تزريق عضلاني دارو ممكن است شروع اثر سريعتر از مصرف خوراكي باشد.
مصرف آمي تريپتيلين نبايد به طور ناگهاني قطع شود.
مصرف اين دارو بايد حداقل 48 ساعت قبل از اعمال جراحي قطع گردد.
ممكن است اثرات درماني دارو تا 6 هفته بروز نكند.
نكات قابل توصيه به بيمار :
دارو را دقيقاً به مقدار تجويز شده مصرف كنيد و هرگز به علت فراموش كردن يك نوبت مصرف ، مقدار مصرف بعدي را دو برابر نكنيد.
براي جلوگيري از اثر رخوت زاي شديد در روز، مقدار مصرف روزانه دارو را مي توان قبل از خواب يك جا مصرف كرد. همچنين، براي جلوگيري از حالت منگي در صبح روز بعد، مي توان اين نوبت مصرف را به اوايل غروب انتقال داد.
بروز كامل اثرات درماني دارو ممكن است چهار هفته طول بكشد.
دارو ممكن است باعث خواب آلودگي يا سرگيجه شديد شود. در اين صورت تا زمان شناخت كامل اثرات دارو، از انجام فعاليتهاي خطرناك كه نياز به هوشياري كامل دارند، پرهيز كنيد.
براي كاهش ناراحتيهاي گوارشي، دارو را همراه با غذا يا شير مصرف كنيد و براي كاهش خشكي دهان از آدامس، آب نبات يا يخ استفاده نماييد. دندانها و دهانتان را تميز نگه داريد.
بعد از مصرف اولين قرصها، به مدت 30 دقيقه دراز بكشيد و بعد آهسته بلند شويد تا از بروز سرگيجه و غش جلوگيري شود.
در صورت بروز عوارض مزاحم يا غير عادي، بخصوص کانفوزيون، اختلالات حركتي، ضربان سريع قلب، سرگيجه، غش يا بروز مشكل در ادرار كردن، فوراً به پزشك گزارش دهيد.
مصرف در سالمندان: بيماران سالمند ممكن است بيشتر در معرض ابتلا به عوارض قلبي و عوارض خواب آوري باشند.
مصرف در كودكان: مصرف دارو براي كودكان كوچكتر از 12 سال توصيه نمي شود.
مصرف در شيردهي: آمي تريپتيلين با غلظتي معادل غلظت سرمي مادر يا بيش از آن در شير مادر ترشح مي شود. تقريباً يك درصد داروي مصرف شده، در سرم شيرخوار يافت مي شود. منافع دارو در برابر مضرات آن بايد سنجيده شود.
عوارض جانبي:
اعصاب مركزي: سرگيجه، خواب آلودگي، رخوت، هيجان، لرزش، ضعف، سردرد، عصبانيت، تشنج، نوروپاتي محيطي، علائم اكستراپيراميدال، اضطراب، رؤياهاي واضح و زنده، كاهش ميل جنسي، کانفيوژن (بيشتر در بيماران سالمند)، توهم، خستگي.
قلبي ـ عروقي : كاهش فشار خون در حالت ايستاده ، تاكيكاردي، اختلال در ريتم قلب، انفاركتوس ميوكارد، حمله قلبي، بلوك قلبي، نارسايي احتقاني قلب (CHF)، طپش قلب ، افزايش فشار خون ، تغييرات الكتروكارديوگرام (EKG)، ادم، افت فشار خون.
چشم و گوش: تاري ديد، وزوزگوش، گشاد شدن مردمك، افزايش فشار داخل كره چشم.
دستگاه گوارش: خشكي دهان، يبوست، كرامپ شكم، تهوع، استفراغ، بي اشتهايي، اسهال، انسداد فلجي روده، يرقان.
ادراري ـ تناسلي : احتباس ادرار.
خون: آگرانولوسيتوز، ائوزينوفيلي، لكوپني، ترومبوسيتوپني.
كبد: اختلال عملكرد كبد.
متابوليك: هايپرگلايسمي، هايپوگلايسمي.
پوست: تعريق، حساسيت به نور، راش، كهير.
ساير عوارض: تعريق، حساسيت به نور، حساسيت مفرط (بثورات پوستي، كهير، تب ناشي از دارو، ادم).
قطع ناگهاني مصرف دارو بعد از مصرف طولاني مدت آن، ممكن است موجب بروز تهوع، سردرد، و احساس كسالت شود كه به منزله اعتياد نخواهد بود.
توجه: در صورت بروز علائم حساسيت مفرط، مصرف دارو (نه به طور ناگهاني) بايد قطع شود. در صورت بروز احتباس ادرار، خشكي شديد دهان، بثورات پوستي، رخوت بيش از حد، تشنج، تاكيكاردي، گلودرد، تب يا يرقان، درمان با آمي تريپتيلين بايد دوباره ارزيابي شود.
مسموميت و درمان :
تظاهرات باليني: 12 ساعت اول پس از مصرف بيش از حد دارو، مرحله تحريكي شديد است كه با فعاليت شديد آنتي كولينرژيك (آشفتگي، تحريك پذيري، کانفوزيون، توهم، افزايش دماي بدن، علائم پاركينسون، تشنج، احتباس ادرار، خشك شدن غشاهاي مخاطي، گشاد شدن مردمك چشم، يبوست و انسداد روده) مشخص مي شود. پس از اين اختلالات، ضعف CNS، از جمله كاهش دماي بدن، كاهش رفلکسها يا محو آنها، رخوت، كاهش فشار خون ، سيانوز و بي نظمي كار قلبي، از جمله تاكيكاردي، اختلال در انتقال، و اثرات شبه كينيدين، بر روي الكتروكارديوگرام، ايجاد مي شود.
بهترين نشانه ميزان شدت مصرف بيش از حد دارو، پهن شدن كمپلكس QRS است .
اسيدوز متابوليك ممكن است به دنبال كاهش فشار خون ، كم شدن ونتيلاسيون و تشنج بروز كند. ناهنجاريهاي تأخيري قلبي و مرگ ممكن است روي دهد.
درمان: علامتي و حمايتي است كه شامل باز نگهداشتن راه تنفسي، تثبيت درجه حرارت بدن و حفظ تعادل مايعات و الكتروليتها است. در صورت سالم بودن رفلکس تهوع ، با تجويز ايپكا بايد تهوع ايجاد كرد و بعد از آن مي توان با شستشوي معده و مصرف ذغال فعال از جذب دارو جلوگيري كرد.
مي توان تشنج را با ديازپام يا فني توئين تزريقي، اختلال ريتم قلب را با ليدوكائين يا فني توئين تزريقي و اسيدوز را با بيكربنات سديم درمان كرد.
از مصرف باربيتوراتها بايد خودداري كرد، زيرا ممكن است ضعف تنفسي و ضعف CNS را تشديد كنند.
