دکتر مهرداد محمدپور، جراح و متخصص چشم، فوق‌تخصص پیوند قرنیه، لیزیک و آب‌مروارید، دانشیار دانشگاه علوم‌پزشکی تهران

در قسمت‌های قبلی راجع به تفاوت بین انواع جراحی‌های لیزری برای برداشتن عینک شامل لازک،، لیزیک و فمتولیزیک و منافع هر کدام و اینکه چه عمل برای کدام بیمار مناسب‌تر است و گرفتن شرح‌حال کامل از بیماران قبل از عمل توضیح کافی داده شد. در این بخش راجع به معاینات ضروری قبل از عمل صحبت می‌شود. اولین معاینه چشم‌پزشکی قبل از هرگونه عمل جراحی گرفتن دید بیماران بدون عینک و بعد با عینک مناسب است. باید به بیمار توضیح داده شود که دید وی پس از عمل حداکثر به میزان دید وی با عینک خواهد بود. هر چند در بعضی شرایط خاص ممکن است دید بیمار پس از عمل مختصری بهتر از دید با عینک شود ولی به‌عنوان یک اصل ملاک دید با اصلاح بیمار قبل از عمل است. در صورتی که دید بیمار کامل نمی‌شود دو حالت اصلی وجود دارد: یا بیمار دچار بیماری چشمی محدودکننده بینایی مثل آب مروارید، بیماری‌های شبکیه، کدورت قرنیه یا آب‌سیاه است که به علت آسیب وارده به چشم دید محدود شده است که در این موارد باید بیماری زمینه‌ای درمان شود یا بیمار د چار تنبلی چشم است که در این حالت اجزای چشم سالم هستند ولی به دلیل استفاده نکردن از عینک در دوران کودکی چشم تنبل شده است و حالا با عینک هم دید بیمار خوب نمی‌شود. در این حالت می‌توان لیزیک کرد ولی باید به بیمار توضیح داد که دیدش در حد عینک بهبود می‌یابد و امکان دید کامل با هیچ وسیله‌ای برایش مقدور نیست.

دومین قدم بررسی حرکات چشمی و وضعیت ظاهری چشم و پلک‌هاست. بسیاری از بیماران قبل از عمل دچار انحراف مخفی چشم‌ها هستند. باید به بیمار توضیح داد که انحراف چشم‌ها مگر در مواردی که شماره چشم مثبت باشد و به دلیل تطابق بیش از حد ایجاد می‌شود معمولا با عمل لیزیک بهتر نمی‌شود و در موارد خاصی هم ممکن است پس از برداشتن عینک بیشتر جلب توجه کند. آگاهی کامل بیماران قبل از عمل از وضعیت انحراف چشم و افتادگی پلک‌ها که ممکن است بعد از برداشتن عینک واضح‌تر شود ضروری است.

قدم سوم معاینات قبل از عمل بررسی لایه اشکی و لبه پلک‌ها و بررسی از نظر وجود التهاب پلک‌ها یا بلفاریت است. حتما باید وضعیت بیمار از نظر لایه اشکی و احتمال خشکی چشم کاملا و به دقت بررسی شود چراکه معمولا پس از جراحی لیزیک بیمار مدتی خشکی چشم دارد که ممکن است تا چند ماه طول بکشد ولی اگر بیمار قبل از عمل خشکی چشم داشته باشد و درمان مناسب برای وی انجام نشود ممکن است عوارضی جراحی پس از عمل افزایش یابد و مدت زمان رسیدن بیمار به دید نهایی طولانی شود.

این وضعیت خشکی چشم بعد از لیزیک بیشتر ازPRKیا لازک دیده می‌شود، بنابراین بیماران قبل از عمل حتما باید از نظر خشکی چشم بررسی شوند و درمان مناسب برای آنها انجام شود تا بعد از عمل مشکلی نداشته باشد و خشکی چشم آنها پس از عمل طولانی‌مدت نشود و از عوارض احتمالی بعد از عمل جلوگیری کرد.

درمان خشکی چشم شامل استفاده از کمپرس آب گرم و شستشو با شامپو بچه و استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی  بدون ماده نگهدارنده است. اخیرا استفاده از مکمل‌های غذایی مثل امگا3 نیز در بهبود خشکی چشم قبل و بعد از جراحی لیزیک با موفقیت توصیه شده است. استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی مثل داکسی‌سیکلین و آزیترومایسین برای بهبود تخلیه غدد چربی لبه پلک نیز با تجویز پزشک متخصص توصیه می‌شود. بهبود شیوه زندگی و پرهیز از استرس و خواب مناسب نیز از عواملی هستند که می‌توانند وضعیت خشکی چشم بیماران قبل و بعد از عمل لیزیک را بهبود بخشند.

قدم چهارم معاینات کامل و جزء به جزء اجزا و لایه‌های چشم شامل ملتحمه، قرنیه ، لنز و زاویه چشم و عنبیه و زجاجیه و شبکیه است. همچنین گرفتن فشار داخل چشمی قبل از عمل در مورد تمام بیمارانی که داوطلب لیزیک است الزامی است. معاینه عصب چشم و وضعیت سلامت آن قبل از جراحی لیزیک توصیه می‌شود. در مجموع باید دید که آیا بیماری قابل‌پیشگیری یا درمانی قبل از جراحی وجود دارد یا نه و آیا این بیماری منعی برای جراحی لیزیک ایجاد می‌کند یااینکه ارتباط مستقیمی با عمل جراحی ندارد. بیمار باید از کلیه مشکلات چشمی خود قبل از عمل به دقت آگاه شود و درباره موفقیت جراحی و نوع عمل مناسب قبل از عمل مشاوره کامل شود و تصمیم‌گیری نهایی حاصل توافق آگاهانه پزشک و بیمار است.

نویسنده : دکتر مهرداد محمدپور