به مناسبت هفته جهانی گلوکوم :

آب سیاه، بیماری تخریب پیشرونده عصب بینایی در چشم است و مهم­ترین عامل ایجاد آن، بالا بودن فشار چشم است (این موضوع از فشار خون متمایز است و چشم در درون خود با ترشح و تخلیه زلالیه، دارای فشار می­شود). 

قطره­های چشمی و درمان­های جراحی این بیماری، اساسا برای هدف پایین آوردن فشار چشم هستند. در اکثر موارد، نیاز به مصرف قطره­های چشمی عمرانه است و پایبندی به چکاندن منظم قطره­ها در سرنوشت بینایی شما تعیین کننده است. از این رو اگر در فاصله ویزیت بعدی، قطره­تان تمام شد بایستی مشابه آن را بگیرید و ادامه دهید.

 با توجه به پیشرفت­های دارویی و جراحی در دو دهه گذشته، دیگر بیماری آب سیاه، مساوی با نابینایی نیست. ما اکنون 4 قلم دارویی و 5 دسته جراحی و لیزری داریم که می­توانیم در سیر بیماری برای کنترل آن ارایه کنیم.

در نظر داشته باشید که آسیب ایجاد شده به عصب و بینایی را نمی­توانیم بازگردانیم اما پیشرفت بیماری را می­توانیم متوقف یا بسیار کند کنیم. بنابراین حتی پس از عمل جراحی، انتظار بهبود دید نداشته باشید اما احتمالا تعداد قطره­های مورد نیاز برای پایین آوردن فشار چشم، کم می شوند.

عمل جراحی آب مروارید نیز موجب کاهش فشار چشم می­شود؛ از این رو گاهی این عمل را زودتر از موعد و به قصد کاهش فشار چشم در بیمار آب سیاه یا دارای فشار چشم بالا انجام می­دهیم. این موضوع از آب سیاهی که به دلیل آب مروارید رسیده شدید، ممکن است پیش بیاید تفاوت دارد.

 خانواده درجه اول شما در خطر بالاتری از ابتلا به بیماری هستند؛ از این رو برادر و خواهر؛ و پدر و مادر؛ و در آینده، فرزندان شما لازم است از این نظر توسط چشم پزشک پیگیری مسوولانه تری شوند.

 تغذیه مناسب (سبزیجات، لبنیات و میوه)، موجب سلامت بیشتر عصب بینایی و تحمل بیشتر آن در برابر فشار چشم می­شوند. فشار خون نرمال نیز برای سلامت سرعصب بینایی موثر دانسته می­شود از این رو کنترل پر فشاری خون توصیه می­شود؛ در نظر داشته باشید که کاهش بیش از حد فشار خون نیز مضر است. درباره مصرف چایی و قهوه شواهد صریحی موجود نیست اما توصیه این است که دریافت مایعات را در طول روز توزیع کنید. تاثیر سیگار و الکل ناشناخته است.

 روزه داری موجب نوسان بیشتر فشار چشم می­شود که در بیماری آب سیاه اتفاق خوبی نیست؛ از این رو، روزه داری برای آب سیاه پیشرفته توصیه نمی­شود. در موارد خفیف­تر، با پایش دقیق­تر فشار چشم و در صورت لزوم افزودن قطره جدید می­توان روزه گرفت (شرایط خاص خود را می­توانید از پزشک مورد اعتماد خود بپرسید).

بانوانی که قصد بارداری دارند بایستی موضوع را با چشم پزشک خود در میان بگذارند و در شرایط با ثبات تصمیم به بارداری بگیرند.

 بستن کراوات محکم، خوابیدن دایمی به یک سمت (خصوصا سمتی که آب سیاه آن پیشرفته­تر است) و ورزش یوگا با موقعیت سر در پایین و شاید سجده طولانی مدت موجب افزایش فشار چشم شوند. ارتباط گریستن با آب سیاه نامشخص است و ثابت نشده است.

چگونگی نگهداری و مصرف قطره­ها را از پرستار و پزشک خود بپرسید. اما نکات مهم زیر ر ا در نظر داشته باشید:

الف) قطره تیمولول برای نارسایی قلب و تنگی نفس (و آسم) منع مصرف دارد؛

ب) قرص پایین آورنده فشار چشم (دیاموکس/استازولامید) برای سنگ کلیه منع مصرف دارد؛

ج) قطره زالاتان را باید در محیط خنک نگهداری کرد.

چشمانتان روشن...

دکتر سیدفرزاد محمدی – مدیر برنامه ملی پیشگیری از نابینایی و سلامت چشم وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی

 منبع: وزارت بهداشت