بی‌اختیاری در نگهداری و کنترل ادرارچه در روز و موقع بیداری چه در شب و هنگام خواب که در اصطلاح معروف شب ادراری است از دیدگاه گوناگون تعریف شده است. از دیدگاه پزشکی نوعی بیماری در دستگاه کلیه و مثانه و دفع ادرار توصیف می‌شود، روان پزشکان آن جزء بیماری‌های روانی و یکی از نشانه‌های افسردگی قلمداد می‌کنند و روان شناسان و مشاوره بی‌اختیاری در نگهداری ادرار و کنترل کنشی را این گونه تعریف می‌کنند: «دفع کردن مکرر و غیر ارادی یا ارادی ادرار در خلال روز یا شب در رختخواب یا لباس بعد از سنی که انتظار می‌رود کودک بتواند دفع ادرارش را کنترل کند» نکته مهم در این تعریف در این نوع بی‌اختیاری جنبه‌های جسمانی دخالت ندارد و دستگاه عصبی و دستگاه ادرار و دفع آن سالم است در مورد سن انتظار اختلاف نظر است، در فرهنگهای مختلف با توجه به سنین آموزش توالت رفتن متفاوت است لذا تعیین دقیق سن باید براساس فرهنگ و موقعیت صورت گیرد برای مثال در آمریکا سن 4 سالگی است در آفریقا در 5 سالگی و در ایران 3 سالگی مد نظر است و شب‌ادراری در پسران بیشتر از دختران است و این نکته قابل توجه است در اغلب موارد شب‌ادراری با سایر اختلالها مثل ناخن جویدن، انگشت مکیدن در تعامل هستند.
مشاوران و روانشناسان بی‌اختیاری در نگهداری ادرار کنشی را از نظر زمان شروع و وقوع آن به دو گروه عمده زیر تقسیم می‌کنند:
1- بی‌اختیاری در نگهداری ادرار کنشی اولیه: این نوع بی‌اختیاری ادرار از بدو تولد تا سنین سیزده یا چهارده سالگی ادامه دارد و کودک قادر نبوده است حداقل برای یکسال دفع ادرار خود را کنترل کند.
2- بی‌اختیاری در نگهداری کنشی ثانویه: در این نوع کودک در سن مورد انتظار مدتی حداقل یکسال قادر به کنترل و نگهداری بوده اما بعداً به دلایل گوناگون به این عارضه دچار شده است .
کودکان دچار این مشکل دارای نشانه عینی و ذهنی و رفتاری هستند که علائم این دسته ازکودکان شامل؛ بدخلقی و لج بازی، گوشه‌گیری و کمرویی، دروغ گویی، همبازی نشدن بادوستان ، احساس ناامنی و اضطراب ،صبح‌ها در خواب ماندن، عدم اعتماد به نفس، احساس حقارت و سرزنش ازطرف دیگران، اختلال خواب ، لکنت زبان و اختلالات گفتاری، زودرنجی، ساعتها بیدارماندن رختخواب، ناخن جویدن و انگشت مکیدن، خشم و عصبانیت ، طردتوسط دوستان و همسالان و افت تحصیلی می باشد.
تا قرن نوزدهم و حتی نیمه اول قرن بیستم دیدگاه پزشکی و جسمانی برسبب شناسی حاکم بود. اما در نیمه دوم قرن نوزدهم زمینه بررسی این اختلال در بین روان شناسان و مشاوران رواج یافت که از نظریات یادگیری و رفتاردرمانی برای سبب شناسی استفاده نموده‌اند.302
دکتر محمدحسن گرامی مشاور و روان درمان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی یزد
منبع :وزارت بهداشت