تیتر اول روزنامه همشهری امروز به موضوع «پزشک خانواده» و تاخیرهای طولانی در اجرای این طرح اختصاص پیدا کرده است. با هم این مقاله را مطالعه می کنیم:
رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس می گوید: اینکه چرا طرح پزشک خانواده که اجرای آن باید تا پایان امسال در تمام کشور فراگیر شود، هنوز به طور کامل اجرایی نشده است را باید از مسئولان وزارت بهداشت سوال کنید و آنها هم حتما پاسخگو خواهند بود.
حسينعلي شهرياري اضافه مي‌كند: پزشك خانواده تكليف قانوني برنامه هاي سوم، چهارم و پنجم توسعه است و چون قانون است حتما بايد طبق قانون اجرا شود . اجرای طرح پزشک خانواده،یک تکلیف قانونی است که طبق قوانین برنامه سوم، چهارم و پنجم توسعه، جزو وظایف دولت است. اگرچه وزراي دولت هاي هشتم ، نهم ، دهم ويازدهم همواره اعلام كرده اند كه اهتمام جدي بر اجراي اين تكليف قانوني دارنداما درعمل اين طرح، همواره از برنامه عقب مانده است.
دربرنامه پزشك خانواده، هرايراني، يك پزشك مسئول دارد، پزشكي كه از زمان تولد و حتي قبل از تولد، مراقب سلامت اوست. او براي كساني كه تحت نظر دارد، پرونده سلامت الكترونيك تشكيل مي‌دهد و در صورت بروز بيماري اگر در حيطه توان او باشد به درمان مي‌پردازد و فقط در صورت نياز، فرد را به پزشك متخصص ارجاع مي‌دهد. هر پزشك عمومي، بايد دوره پزشك خانواده را طي كند. دوره اي كه به گفته سيامك مره صدق ،عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس ، بايد بين ۲ تا ۳ سال بعد از پزشكي عمومي طي شود اما هنوز در آموزش پزشكي ، برنامه اي براي آموزش پزشك خانواده، وجود ندارد. اجراي برنامه پزشک خانواده در بسياري از كشورها سابقه ۷۰ ساله دارد. انگلستان، یکي از پيشگامان برنامه پزشک خانواده است. البته كشورهاي ديگري همچون آمريكا، چين، ويتنام، تايلند، ژاپن، عربستان، فلسطين و ۶۰ كشور ديگر نيز اين طرح را اجرا كرده اند.
- شرحي برحكايت طولاني پزشك خانواده درايران
در ايران پزشک خانواده، اولين بار در قانون بیمه خدمات درمانی همگانی در سال ۱۳۷۳ به تصویب رسید زماني كه عليرضا مرندي وزير بهداشت كابينه هاشمي رفسنجاني بود. پزشك خانواده نه در زمان او و نه در زمان وزير بعد از او كه فرهادي بود اجرايي نشد و تا پایان سال ۱۳۸۳ که بودجه سال ۱۳۸۴ در حال تصویب در مجلس بود، این بیمه برقرار نشد. در زمستان ۱۳۸۳ مجلس شورای اسلامي با تغییر ردیف‌های اعتباری، حدود ۳۰۰میلیارد تومان به اجرای بیمه روستاییان طبق ماده ۱۲ قانون برنامه خدمات درمانی همگانی و اجرای طرح پزشک خانواده اختصاص داد. سال ۸۴ آخرين روزهاي مسئوليت مسعودپزشكيان، وزير بهداشت دولت هشتم بودكه طرح پزشك خانواده در روستاها با استفاده از اعتبار ۵۰۰ميليارد توماني كه آن زمان براي اجراي اين برنامه در اختيار وزارت رفاه و تأمين اجتماعي جوان قرار گرفته بود، در روستاها آغاز شد. قانون بودجه سال۸۴، سازمان بیمه خدمات درمانی را موظف کرده بود که دفترچه بیمه خدمات درمانی را برای تمام ساکنان روستاها و مناطق شهری زیر ۲۰هزار نفر تامین و بدین ترتیب امکان بهره‌مندی از خدمات سلامت را در قالب برنامه نظام ارجاع وپزشک خانواده فراهم کند.
با روي كار آمدن دولت نهم، كامران باقري لنكراني گرچه برنامه پزشك خانواده را در روستاها جدي تر دنبال كرد اما بين وزارت بهداشت و وزارت رفاه ، اختلاف وجود داشت؛ وزارت بهداشت از پرداخت‌هاي با تأخير و زارت رفاه درباره حقوق پزشكان خانواده و تيم‌هاي سلامت مستقر در روستاها ناراضي بود و وزارت رفاه هم اعلام مي كرد كه پزشكان خانواده، مطابق قرار داد، در روستاها فعاليت نمي‌كنند.
طرح مطابق با برنامه جلو نمي رفت اما قانون بودجه۸۸، وزارت بهداشت را مكلف كرد تا طرح پزشك خانواده و نظام ارجاع را در تمام شهرهاي زير ۱۰۰هزار نفر اجرا كند. هنگامي كه مرضيه وحيد دستجردي، وزير بهداشت دولت دهم شد، ابتدا پزشك خانواده رااز مهمترین برنامه‌های وزارت بهداشت، دانست و قول داد كه تا پایان سال ۹۱ همه روستاها و شهرهای کشور زیر پوشش این برنامه برود. در زمان او، این طرح در روستاها و شهرهایي با جمعیت زیر ۲۰ هزار نفر در ۲ استان فارس و مازندران به صورت پایلوت و طبق نسخه ۰۱ پزشک خانواده در ۳ استان خوزستان، چهارمحال و بختياری و سيستان و بلوچستان در زمان او به اجرا درآمد. او خود را وزير پزشك خانواده ناميد وگفت: «تمام سعي خود را براي اجراي هرچه بهتر اين برنامه انجام مي‌دهيم. از اين پس براي افتتاح برنامه پزشك خانواده، هفته‌‌اي يك مرتبه به استان‌هاي مختلف كشور سفرخواهم داشت». نسخه ۰۲ پزشک خانواده شهری هم در زمان او رونمايي شد اما اجرا نشد. بعد از بركناري او، محمد حسين طريقت منفرد ، كه مي گفت: «حتي در ۶ دقيقه هم مي توان كارهاي بزرگ انجام داد» از موضع وزيرجديد بهداشت درباره پزشك خانواده گفت: «من با پزشك خانواده بزرگ شده‌ام و بدون پزشك خانواده نمی‌توان كارهای بزرگ انجام داد.» او نسخه ۰۲ را اصلاح كرد و گفت كه مي خواهد پزشك خانواده را در دولت دهم وارد تهران كند.
ثبت‌نام از پزشکان عمومی برای همکاری در این طرح آغازشد اما پزشك خانواده به تهران نرسيد. دولت يازدهم هم چون دولت هاي پيشين اجراي پزشك خانواده را جزو اولويت‌هاي خود اعلام كرد. دکتر سیدحسن هاشمی وزیر بهداشت دولت یازدهم، چنين گفت:«پزشك خانواده تكليف قانوني است، متوقف نخواهد شد و مصمم به اجراي آن اما به شيوه درست هستيم. قانون حکم می‌کند که اول به صورت آزمایشی اجرا کنیم تا اشکالات را ببینیم و بعد آن را توسعه دهیم.» وزير بهداشت به همشهري مي‌گويد: مصمم به اجراي پزشك خانواده هستيم.منتقدان مي‌گويند ما طرح تحول سلامت را جايگزين برنامه پزشك خانواده كرده ايم من به آنها مي‌گويم اصلا طرح تحول سلامت، مقدمه اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع است ابتدا بايد زير‌ساخت فراهم شود مگر ممكن است كه بخواهيم برنامه بزرگي را بدون زير ساخت اجرا كنيم؟ طرح تحول نظام سلامت زیرساخت های لازم برای اجرای نظام ارجاع و پزشک خانواده را فراهم می‌کند.
پزشك خانواده بايد هر چه سريع تر اجراشود چرا كه تكليف قانوني است و عدم اجراي آن تخلف است .مسئولان مي‌گويند براي اجرا ، ابزار و امكانات لازم دارند ما هم مي گوييم هر چه سريع تر و از همين امروز مشكلات را برطرف كنيد و پزشك خانواده را اجرا كنيد . زمان كم است و مشكلات مردم بسيار . دولت قبل دير مصمم به اجراي اين برنامه شد و اين دولت نيز گرچه ابتدا اعتقاد قطعي به اجراي آن نداشت اما حالا مصمم به اجراست چون براي هزينه درست بودجه سلامت راهي جز اجراي اين برنامه ندارد .در استان‌هاي فارس و مازندران كه اين برنامه به صورت پايلوت اجرا مي شود كارهايي خوبي انجام شده است اما همچنان پزشك خانواده از اين دو استان فراترنرفته است .
دكتر احمد آريايي نژاد ، عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي
** کانال تلگرامی سایت پزشکان ایران : https://telegram.me/pezeshkanirani
** کانال تلگرامی طبیب من : https://telegram.me/tabibeman